VILARELLO

Vilarello esténdese desde o Alto da Rocha en suave pendente cara o rego que desde A Lagoa baixa ao Asneiro na procura de A Retorta. Goza de panorámicas de privilexio e a natureza foi pródiga con esta terra: engalanouna coa prestancia dos carballos e a suavidade dos pasteiros. As casas aparecen como pinceladas de cor que rompen a monotonía do verdor, son a constatación da humanización da paisaxe. Desde o Agro da Retorta ata o Freixedo e desde Lagorciños ata Valdemoles, velaquí o espazo agropecuario onde a pequena parroquia desenvolve o seu labor.
O nome Vilarello é un diminutivo de Vilar (casal ou grupo de varias casas). E así desde antigo. Desde aquí desexámoslle longa e proveitosa singradura neste incerto mar da historia.

DIZ

Encontraron os ancestros en Diz

orixe e acubillo feliz.

Os actuais poboadores de Diz

saben do arraigo, da forte raíz.

O TOPÓNIMO "O SISTO"

Non se sabe moito sobre a orixe deste topónimo, que debe de ser moi antigo. Algúns autores consideran que os topónimos Sesto e Sisto son derivados do latín SISTERE (poñer,establecer e significarían establecemento para o gando, en relación a lugares de pasto)
É un topónimo bastante frecuente en Galicia, pois hai arredor de 60 entidades de poboación chamadas O Sisto/ Sisto.
Ten a mesma orixe ca Sesto, Sestos, Sistelo, Os Sistos.
No foro https://foros.xenealoxia.org/viewtopic.php?t=3610 cítanse as seguintes aportacións de diversos autores:
En Xenealoxia.org aparece como Sisto parroquia do Concello de Dozón. Existe certa polémica entre as xentes deste lugar sobre se é con "S" ou con "X", as pesquisas que fixen levaronme a que é O Sisto. En varios documentos do século XIX aparece con "S", o cambio penso que se produciu despois de que se chamase a parroquia de San Vicenso a partir da IIªRepública, recollendo finalmente os documentos o termo Sixto dun tempo a esta parte. 

Agora, na actualidade, ainda non está totalmente aclarada a discusión. Gustaríame ter máis argumentos ó respecto. Así, de anteman agradezo a calquera que poida axudarmea conseguir máis información sobre deste tema, fontes varias...

Un saúdo.

Mar (mariadomar).

Ben, respeito de Sisto non encontrei demasiado. De feito o que che vou comentar está no libro de Isidoro Millán: Toponimia del concejo de Pontedeume y cartas reales de su pueblo y alfoz.. Alí tamén hai este topónimo
Non obstante parece que o topónimo debe escribirse Sisto. Este nome así como Sistelo, Sesto, Sestelo, provén do ordinal Sextus e o senso sería que se trata dunha sexta parte na repartición de terras dun determinado lugar en época medieval. En principio a pesar da diferencia Sisto Sesto, parece que son a mesma palabra ainda que a explicación da mesma non me atrevo a encontrala convincente na obra de D. Isidoro. Este alude a que os topónimos Sisto veñan de época sueva porque o xermánico occidental que falaban levase a pronunciar Sixtus o ordinal frente aos galaicorromanos que pronunciarían Sextus. En fin, isto xa son debates de eruditos que nos escapan e que podemos encontrar mais ou menos convincientes. Adianto que eu son un inveterado escéptico.
Cumprimentos cordiais.
maviac.

Hai outro traballo de toponimia: Toponimia de Sarria de Antonio Diaz Fuentes. Nel tamén se recolle un lugar chamado Sixto pero que na documentación antiga aparece sempre como Sisto, e él opta depois de descartar que sexa un nome de posesor por un derivado do verbo latino sisto, que significa por, colocar, parar, considerando o topónimo có senso de apostadoiro ou parada no camiño. Tampouco me parece convincente; creo preferibel a derivación de Sisto do ordinal latino Sextus.
maviac.

Maviac, moitas grazas polas referencias bibliográficas, pasarei a lelas. Penso que pode referirse o da sexta parte no reparto de terras, pois dentro da mesma parroquia hai un pobo que se chama Sestos( deste non hai discordia, séguese a escreber con "s"). 

Saúdos.
mariadomar.

O RÍO ASNEIRO, UN TESOURO

     Dozón ten un tesouro quizais non suficientemente valorado: o río Asneiro ou Dozón. Un rego incipiente que aflora tímido na Carballeira do Rei (Pena de Francia) e que vai nutríndose ao baixar ao val coas augas doutros regueiros tributarios, para conformar un fermoso río co seu cauce sonoro e un frondoso bosque de galería. Abeirando pasteiros e trazando meandros caprichosos, baixa sen présas para alegrarnos a vida e a mirada.
     Cómpre preservar esta beleza e a pureza das súas augas. E dispensar todos os coidados que se nos ocorran para manter viva esta corrente. A seca que estamos a sufrir este ano debería facernos reflexionar. Quen sabe se algún día escaseará este ben do que estamos afeitos a gozar! A auga é un tesouro en retroceso. E non chega con manter o seu caudal. Faise imperativo protexer a súa pureza.